Chính sách của thống đốc Mitt Romney
và tổng thống Obama đối với Việt Nam
nhìn xuyên qua chính sách của hai ông đối với Trung quốc
**
Trần Bình Nam
Các phân tích sau đây về một chính sách của ứng cử viên tổng thống của đảng
Cộng Hòa Mitt Romney đối với Việt Nam được dựa theo hai tài liệu:
1.
Web của Mitt Romney:
www.mittromney.com/issues/china-east-asia
2.
Diễn văn về chính sách
ngoại giao ông MittRomney đọc tại trường Virginia Military Institute ngày 8 tháng 10 năm 2012
**
Cuối năm 2011 tại Canberra, thủ đô Úc châu, tổng thống Barack Obama công bố
chính sách “pivot” của Hoa Kỳ đối với
Á Châu Thái Bình Dương. Danh từ Việt Nam đã không được tổng thống Obama nhắc
tới. Và trong cuộc tranh cử hiện nay ứng cử viên đảng Cộng Hòa, ông Mitt Romney
khi nói về chính sách đối ngoại của Hoa Kỳ cũng không bao giờ nhắc đến Việt
Nam.
Lý do vì hội chứng của cuộc chiến tranh Việt Nam vẫn còn đó. Vậy thì: Nếu
ông Mitt Romney đắc cử tổng thống trong cuộc bầu cử ngày 6 tháng 11 sắp tới thì
chính sách của ông đối với Việt Nam có khác gì chính sách hiện nay của tổng
thống Obama không?
Chúng ta có thể gián tiếp tìm thấy câu trả lời qua sự phân tích chính sách
đối ngoại của hai ông đối với Trung quốc. Nhìn dưới lăng kính đó chính sách của
ông Romney đối với Việt Nam đậm nét hơn chính sách dè dặt của tổng thống Obama.
Tuy nhiên chính sách của tổng thống Obama hay của ông Mitt Romney (nếu ông đắc
cử) cũng không phải là đường một chiều mà còn tùy thuộc vào thái độ của đảng
Cộng sản Việt Nam.
Nói chung đảng Cộng Hòa của ông Romney đồng ý với chính sách trở lại Tây
Thái Bình Dương của chính quyền Obama như: (1) Xem sự tự do lưu thông trên Biển
Đông là quyền lợi thiết thực của Hoa Kỳ (2) Dồn lực lượng Hải quân nhiều hơn về
Thái Bình Dương (3) Trao đổi quân sự thường xuyên hơn với giới chức quân sự
Việt Nam.
Tuy nhiên ông Romney không quên nhấn mạnh ở một số chính sách để tăng cường
sức mạnh của Hoa Kỳ tại Tây Thái Bình Dương. Ông Romney chủ trương tăng cường
hải lực, đóng thêm tàu bè để thuyết phục Trung quốc rằng đi theo con đường hợp
tác hòa bình tại Biển Đông trong tinh thần có trách nhiệm của một nước lớn sẽ
có lợi và ít tốn kém cho Trung quốc hơn. Đối với các nước trong vùng, trong đó
có Phi Luật Tân, Việt Nam, Nam Dương ông Romney chủ trương xích lại gần nhau,
hợp tác quân sự để đối đầu với quân lực Trung quốc càng lúc càng mạnh. Ông nói
sự hiện diện quân sự của Hoa Kỳ tại Á châu Thái Bình Dương không phải để gây
hấn mà bảo đảm một khung cảnh hòa bình và ổn định để cùng phát triển.
Và Hoa Kỳ sẽ có thể bán các vũ khí phòng thủ có kỹ thuật cao để giúp các
nước Á châu thêm khả năng phòng thủ, đặc biệt là khả năng điện tử dùng radar và
vệ tinh để theo dõi hành tung của hải quân Trung quốc trong Biển Đông để giảm
thiểu những cuộc chạm trán bất ngờ có thể sinh ra chiến tranh.
Trong chương trình kinh tế, ông Mitt Romney có ý định thiết lập những khu
trao đổi hàng hóa tự do theo công thức “Reagan
Economic Zone” trên thế giới trong đó ông chú ý nhất đến các nước Đông Nam
Á (Phi Luật Tân, Việt Nam, Nam Dương ... ) để giảm thiểu ảnh hưởng kinh tế của
Trung quốc trong vùng Á châu Thái Bình Dương. Trong kế hoạch này Trung quốc
cũng sẽ được mời tham dự dù Trung quốc sẽ từ chối không muốn tham gia.
Về nhân quyền và tự do tôn giáo,
chính sách của ông Romney sẽ khác biệt với chính sách của chính phủ Obama. Nếu
tìm hiểu chính sách nhân quyền của ông Mitt Romney đối với Việt Nam qua lăng
kính chính sách đối với Trung quốc, có phần chắc rằng Hoa Kỳ sẽ thúc đẩy và
giúp Việt Nam phát triển xã hội dân sự và gíup các nhóm đấu tranh cho nhân
quyền một cách tích cực hơn, đặc biệt Hoa Kỳ sẽ không làm ngơ trước những vụ án
có tính đàn áp và bất công như vụ án của
các blogger Điếu Cày, Tạ Phong Tần v.v ...
Trong diễn văn đọc tại
trường quân sự Virginia Military
Institute ông Romney báo trước một chính sách ngoại giao của Hoa Kỳ trường
hợp ông đắc cử tổng thống là Hoa Kỳ sẽ tiếp tục nhận lãnh trách nhiệm lãnh đạo
thế giới dù ông ghi nhận rằng Hoa Kỳ đang gặp khó khăn kinh tế, ngân sách thâm
thủng, nợ nần và đang trên đường rút khỏi hai cuộc chiến tốn kém Iraq và
Afghanistan. Ông cho rằng nếu Hoa Kỳ không nhận trách nhiệm lãnh đạo tại Á châu
thì Trung quốc sẽ nhận lãnh vai trò đó.
Ông Romney nói với thế
giới rằng: “Tôi ra ứng cử tổng thống vì
tôi tin rằng [Hoa Kỳ] quốc gia lãnh đạo thế giới có trách nhiệm đối với bạn bè
năm châu rằng Hoa Kỳ sẽ dùng sức mạnh và uy tín của mình một cách khéo léo và
khiêm nhượng, nhưng cương quyết để xiển dương giá trị của Hoa Kỳ, ngăn cản và
phòng ngừa chiến tranh và giúp làm cho thế giới ổn định hơn, tốt hơn để cùng
phát triển.” (nguyên văn: “I am running for President because I believe the
leader of the free world has a duty, to our citizens, and to our friends
everywhere, to use America’s great influence—wisely, with solemnity and without
false pride, but also firmly and actively—to shape events in ways that secure
our interests, further our values, prevent conflict, and make the world
better—not perfect, but better”
Có thể hiểu đó là lời
nhắn của ông Romney đối với Trung quốc và qua đó hé mở một chính sách đối với
Việt Nam không?
Cái khó của ông Romney
là ước mơ và sự thật không phải là một, nhất là hôm nay Hoa Kỳ không có sức
mạnh của một siêu cường đệ nhất vô nhị như trong suốt thế kỷ vừa qua.
Tục ngữ có câu: Cái khó
bó cái khôn.
Trần Bình Nam
Oct. 30, 2012