Chọn lựa của Trung quốc: Tập Cận Bình
Siêu cường trước, dân sinh sau
Trần
Bình Nam
Ngày 18/10/2010 Trung ương đảng cộng sản Trung quốc sau 4 ngày họp đã chọn ông Tập Cận Bình (Xi Jinping),
ủy viên thường trực Bộ chính trị vào chức vụ Phó chủ tịch Quân ủy Trung ương.
Ông Hồ Cẩm Đào, Tổng bí thư, Chủ tịch nước đang kiêm giữ chức Chủ Tịch Quân ủy
Trung ương. Ông Tập Cận Bình phụ tá ông Hồ Cẩm Đào để tập việc “nắm quân đội”,
căn bản của quyền lực.
Nếu lấy mẫu chuyển quyền từ ông Giang
Trạch Dân sang Hồ Cẩm Đào 11 năm trước, các nhà quan sát về Trung quốc đều đồng
ý rằng đây là dấu hiệu đảng cộng sản Trung quốc đã đồng thuận chọn ông Tập Cận
Bình làm lãnh tụ tương lai sau khi ông Hồ Cẩm Đào nghỉ hưu.
Năm 1999 ông Hồ Cẩm Đào được đưa vào
chức vụ Phó Chủ Tịch Quân ủy Trung ương để học việc với Giang Trạch Dân. Đến
đại hội thứ 16 năm 2002 ông Hồ Cẩm Đào được bầu làm Tổng bí thư, sau đó năm
2003 nắm Chủ tịch nước và năm 2004 nắm luôn chức vụ Chủ tịch Quân ủy.
Theo tiến trình đó người ta dự đoán
rằng vào đại hội thứ 18 năm 2012, ông Tập Cận Bình sẽ được bầu làm Tổng bí thư
đảng, sau đó năm 2013 sẽ trở thành chủ tịch nước, và theo tiền lệ năm 2014 sẽ
kiêm luôn chức vụ Chủ tịch Quân ủy Trung Ương và hoàn toàn thay thế ông Hồ Cẩm
Đào làm lãnh tụ tối cao của Trung quốc. Sự chuyển mọi quyền hành từ Hồ Cẩm Đào
sang Tập Cận Bình sẽ kéo dài tối thiểu 4 năm và nhịp nhàng uyển chuyển để tránh
mọi xáo trộn khi thay đổi lãnh đạo như đã xẩy ra sau khi Mao Trạch Đông qua đời
năm 1976 và vẫn thường xẩy ra tại các nước cộng sản khác hay tại các nước độc
tài.
Ông Hồ Cẩm Đào người được ông Đặng
Tiểu Bình (trước khi qua đời) chọn là người lãnh đạo kế nghiệp ông Giang Trạch
Dân sau khi ông Giang Trạch Dân mãn nhiệm Tổng bí thư đã được các hậu duệ trong
đảng thực hiện.
Thời kỳ lãnh đạo của ông Hồ Cẩm Đào là
thời kỳ Trung quốc bước vào con đường phát triển kinh tế và trở thành một cường
quốc. Trong thời gian đó Trung quốc đứng trước hai nhu cầu: (1) phát triển kinh tế qua sản xuất và xuất cảng
và (2) nhu cầu sống sung túc của nhân dân. Nếu không muốn kể thêm nhu cầu cần
cải tổ chính trị cho phù hợp với sự phát triển của kinh tế thị trường.
Phát triển kinh tế qua đầu tư sản xuất
và tăng mức sống của nhân dân để thu hẹp khoảng cách giữa giàu và nghèo, giữa
thành thị và nông thôn là hai nhu cầu không thể thực hiện cùng một lúc. Phải
chọn ưu tiên: Trở thành cường quốc trước, dân sinh sau hay dân sinh đã và trở
thành cường quốc sau.
Suốt 8 năm lãnh đạo vừa qua cá nhân
ông Hồ Cẩm Đào và đảng cộng sản Trung quốc đã trăn trở giữa hai nhu cầu đó.
Năm 2007 Đại hội 17 của đảng cộng sản
Trung quốc, có lẽ đã thảo luận vấn đề một cách rộng rãi, và Hồ Cẩm Đào với sự
đồng thuận của các cấp lãnh đạo đảng đã chọn hai ủy viên Trung ương đảng trẻ
tuổi là Tập Cẩm Bình và Lý Khắc Cường (Li Keqiang) vào Ủy ban Thường vụ Bộ
chính trị. Ông Tập Cận Bình có khuynh hướng phát triển kinh tế để trở thành
cường quốc trước. Trái lại ông Lý Khắc Cường đại diện cho khuynh hướng “dân túy” (populist) lo cho dân trước,
quốc gia hùng mạnh sẽ theo sau (theo “China’s
Team of Rival” của Chang Li, tạp chí Foreign Policy số tháng 3 &
4/2009. Ông Chang Li là một chuyên viên về Trung quốc của Viện Brookings)
Sau 3 năm thử thách khuynh hướng cường quốc trước, dân sinh sau thắng thế
và ông Tập Cẩm Bình đã được chọn làm người lãnh đạo Trung quốc sau Hồ Cẩm Đào.
Ông Tập Cận Bình thuốc giới “con dòng” (princeling), con trai
ông Tập Trọng Huân (Xi-Zhongxun), một
trong những công thần của chế độ đã cùng Mao Trạch Đông và các đồng chí khác
xây dựng chính quyền cộng sản tại Trung quốc. Ông Tập Trọng Huân là một người
chủ trương cởi mở bị Mao thanh trừng năm 1968 trong cuộc Cách Mạng Văn Hóa. Năm
đó ông Tập Cận Bình 15 tuổi bị đuổi về tỉnh Thiểm Tây lao động chân tay. Sau cuộc
Cách Mạng Văn Hóa, ông Tập Trọng Huân được hoàn chức trở về giúp việc cho Đặng
Tiểu Bình, và ông Tập Cận Bình trở lại Bắc Kinh học tại đại học nổi tiếng Thanh
Hoa (Qinghua). Ông tốt nghiệp kỹ sư hóa học năm 1979 và sau đó bằng tiến sĩ về
phát triển nông nghiệp. Dưới thời Đặng Tiểu Bình ông phục vụ trong bộ máy lãnh
đạo đảng tại tỉnh Phúc Kiến và từng là Bí thư Thành ủy thành phố Thượng Hải.
Ông Tập Cận Bình được tiếng là người trong sạch và tích cực khuyến khích mậu
dịch. Ông kết hôn với bà Bành Lệ Viện (Peng Liyuan), một danh ca dân ca được
dân chúng Trung quốc ái mộ.Chọn lựa ông Tập Cận Bình, đảng cộng sản Trung quốc
đã chọn con đường ưu tiên phát triển kinh tế để trở thành siêu cường. Sự cải tổ
chính trị và nhu cầu dân sinh sẽ được thực hiện trong một mức độ vừa phải có
kiểm soát để tránh ảnh hưởng đến sự phát triển kinh tế. Và trong thời gian 5
đến 10 năm tới thế giới không nên trông đợi một sự cải tổ chính trị sâu rộng
nào theo hướng dân chủ hóa tại Trung quốc.
Ngoài cải tổ chính trị trong chừng mực
đảng cộng sản Trung quốc sẽ quan tâm đến mức sống của dân để thu hẹp khoảng
cách giữa giàu và nghèo trong xã hội. Thành phần giàu đa số là đảng viên nắm
các lĩnh vực kinh tế quốc doanh được hưởng lợi một cách quá đáng. Thành phần
nghèo là công nhân không có gốc rễ và nông dân. Người được giao nhiệm vụ điều
chỉnh này là ông Lý Khắc Cường.
Chúng ta có thể nghĩ rằng vào đại hội
18 năm 2012 khi ông Tập Cận Bình nhận chức vụ Tổng bí thư, ông Lý Khắc Cường sẽ
nắm một nhiệm vụ then chốt trong Bộ chính trị để bảo đảm rằng nhu cầu dân sinh
sẽ không bị lãng quên. Có thể đó là sáng kiến của ông Hồ Cẩm Đào tạo ra một
hình thức đối lập trong nội bộ đảng để bảo đảm một sự phát triển bền vững và
cân đối (*)
Quyết định chọn ông Tập Cận Bình làm
lãnh tụ tương lai cho thấy đảng cộng sản Trung quốc đã chọn thế kỷ 21 là thế kỷ
của mình, và họ đang chuẩn bị “vượt đại
dương” chấp nhận sóng gió trước mắt.
Tín hiệu của hội nghị Trung ương đảng
cộng sản Trung quốc ngày 18/10/2010 là một tín hiệu không thể nhầm lẫn về quyết
tâm của Trung quốc quyết trở thành siêu cường số một như vị trí của Hoa Kỳ hiện
nay.
Trung quốc đã bày bàn cờ và thế trận.
Hoa Kỳ nói riêng và thế giới Tây phương nói chung cần cảnh giác.
Riêng Việt Nam đang bị đe dọa bởi tham
vọng của Trung quốc, những người lãnh đạo Việt Nam hôm nay lại còn cần cảnh
giác hơn nữa./.
Trần
Bình Nam
Oct. 28,
2010
(*)
Mời đọc: “Tư Bản và Xã Hội: Hai mặt của một vấn đề”
http://www.tranbinhnam.com/binhluan/TuBan_Va_XaHoi.html
Tài liệu tham khảo:
1.
“Chinese official on upward track” by Barbara Demick, Los Angeles Times, Oct. 19, 2010
2.
“The next Emperor” & “China’s
next leader: Xi who must be obeyed” The
Economist, Oct 23-29/2010
3.
“China’s Team of Rivals” by Chang Li, tạp chí Foreign Policy March/April 2009.