Tám mươi năm (80) làm nhân chng

cho mt giai đon lch s Vit Nam (1)

 

            Trn Bình Nam

 

Tôi sinh ngày 17 tháng 7 năm 1933. Đến ngày 17 tháng 7 năm 2013 tôi được 80 tui chn, tôi quyết đnh thôi không bàn v thế s na và đ thì gi lun bàn v các vn đ liên quan đến nhân sinh (*).

Tám mươi năm, mt qung đường dài và tùy theo hoàn cnh ca tng cá nhân và biến chuyn ca xã hi có th ch là mt phút thoáng qua như mt cái chp mt, nhưng cũng có th là mt cuc sóng gió ca mt đi người .

Ai là người Vit Nam sinh ra và đã sng trong khong thi gian 80 năm đó đu phi tri qua nhng sóng gió lch s trên đt nước Vit Nam như tôi. Tôi sinh ra khi người Pháp bt đu cng c chế đ thuc đa ti Đông Dương. Ln lên được giáo dc na Tây na ta, trong khi toàn quc đang kinh qua cuc kháng chiến đánh đui người Pháp. Người Pháp thua trn rút v. Vit Nam chia đôi. Min Bc cho phe Cng, min Nam cho người quc gia. Người M đến giúp người quc gia chn đng ý đ xích hóa min Nam ca cng sn. Chiến tranh dai dng kết thúc năm 1975 vi phe cng toàn thng. Hng trăm ngàn người t min Nam b nước ra đi tìm t do gây ra mt làn sóng t nn ln chưa tng có trong lch s Vit Nam.

Là mt trong nhng thuyn nhân ri b Vit Nam trong màn chót ca bi kch Vit Nam, tám mươi năm qua tôi đã là mt nhân chng bt đc dĩ cho thm kch Vit Nam .

Nhng gì tôi viết sau đây là li mt nhân chng ca mt tn thm kch mà trong đó nhng người thuc thế h tôi tng chia s. Li chng có th vui hay bun, có th hp nhĩ vi lp người này và không hp nhĩ vi lp người kia tùy theo ch đng ca mi người, nhưng tôi bo đm mt điu là tôi làm chng cho s tht ít nht t ch đng ca tôi.

** Trn Bình Nam **

 

***

 

Thiếu thi:

Dòng dõi h Trn tôi xut phát t tnh Sơn Nam, Bc Vit (nay là Nam Đnh, hướng đông nam thành ph Hà Ni 74km). Gia ph ghi rng trong thp niên 1530s c t tôi chng h Mc theo ông Nguyn Kim vào Thanh Hóa, và năm 1558 theo Nguyn Hoàng (con Nguyn Kim) đi sâu hơn vào min Nam.  C t tôi là sĩ quan cp nh ca Chúa Nguyn, được Chúa Nguyn cp rung đt ti làng Thành Trung (cách Huế 30km) thuc huyn Qung Đin, tnh Tha Thiên. Thành Trung tr thành chánh quán ca h Trn Văn. Vào thế k th 19, con cháu h Trn đa s tr thành nông dân sng vi rung đt.

Thp niên 1910, người Pháp m trường Bá Công Huế (Bá Công là trăm ngh) đ đào to cán s trung cấp cho các ngành đin lc, đin thoi, đin báo, ha xa và hành chánh. Ông ni tôi xin cho Ba tôi vào hc trường Bá Công. Huế Ba tôi gp M tôi và hai người xây t m trên mt khonh đt trong vườn nhà ca ông ngoi tôi Phường Đúc. Ông ngoi tôi thuc dòng qun công Lê Cht, mt trong nhng viên tướng đã giúp vua Gia Long đánh bi nhà Tây Sơn thiết lp nên triu đi nhà Nguyn vào đu thế k 19.

Tôi là con út trong gia đình, sinh ngày 17 tháng 7 năm 1933, có hai anh và hai ch. Ba tôi cho con trai đi hc. Hai ch tôi nhà giúp M buôn bán và bếp núc theo truyn thng các gia đình Vit Nam thi đó. Hai ch tôi ch biết đc ch quc ng .

 Anh c tôi, Trn Văn Bách b lính Pháp bn chết năm 1946 lúc 18 tui ti Bến Cát, Th Du Mt khi Pháp theo chân quân Anh tr li Vit Nam sau mt thi gian b Nht đo chánh.

Thi gian “toàn quc kháng chiến” bt đu t cui năm 1946, gia đình tôi tn cư v Thành Trung. Đu năm 1947 sau khi quân Pháp tái chiếm Huế, ba m tôi hi cư tr v Phường Đúc. Ba tôi làm ngh xây ct, M tôi buôn bán vi ch áp tôi. Ch đu đã đi ly chng. Tôi được vào hc lp nht trường tiu hc Trn Quc Ton .

Năm 1948 tôi thi đu kỳ thi tuyn vào hc trường Trung hc Khi Đnh. Chương trình trung hc gm 7 năm  và mun tt nghip trung hc hc sinh phi qua 3 kỳ thi. Kỳ thi trung hc sau 4 năm. Hai năm sau thi Tú tài I và năm cui thi Tú Tài II.

Năm 1950 anh th nhì tôi, Trn Thanh Dương đi kháng chiến chng Pháp. Lúc đu ra Vinh thuc tnh Ngh An hc trung hc, sau đó vào khu 5 thuc tnh Bình Đnh. Sau khi ký hip đnh Genève, anh không trong thành phn tp kết ra Bc, tr v Huế mang theo v và 4 con. Ch đu tôi chết vì bnh ung thư năm 1980. Hin nay tôi còn mt ông anh và mt bà ch đu trên 80 tui. Anh tôi sng Nha Trang, ch tôi sng Huế .

Trong hai năm 1954-55, quân đi Pháp rút dn ra khi Vit Nam, người M đến giúp cng c chế đ Ngô Đình Dim. Ông Dim đi mt vi nhiu khó khăn. Các giáo phái Hòa Ho, Cao Đài vi s tiếp tay ca các tướng Nguyn Văn Hinh, Nguyn V thân Pháp hot đng gây bt n ti Sài Gòn. Tuy vy ông Dim, vi s giúp đ ca người M  đã n đnh tình hình và đnh cư được khong mt triu người dân min Bc, đa s là tín đ Thiên chúa giáo trn chy cng sn. Ông Dim t chc trưng cu dân ý trut phế Bo Đi, quc trưởng bù nhìn do Pháp dng nên và thành lp nước Vit Nam Cng Hòa (VNCH).

Năm 1954, sau khi đ Tú tài I ti Huế, tôi vào Sài gòn theo hc trường Cao đng Vô Tuyến Đin, đng thi t luyn thi Tú Tài II đ hoàn tt chương trình trung hc.

Thi gian đó, thanh niên đến tui đu phi nhp ngũ nên hc sinh lp cui trung hc và đi hc ai cũng tìm mt đường đ đi. Tôi thi đ kỳ thi tuyn ca Hi quân VNCH tuyn m sinh viên sang hc ti trường Hi quân Pháp. Chương trình này do người Pháp vin tr. Cuc tuyn m năm 1955 là cuc tuyn m cui cùng. Tôi theo hc khóa đào to k sư Hi quân. Chương trình hc 3 năm. Hai năm đu hc ti trường Sĩ Quan Hi quân Brest, trong tnh Finistère, bên b Đi Tây Dương. Năm th ba các sinh viên, lúc này đã lên Thiếu úy, s được đi thc tp mt năm trên chiến hm Jeanne d’Arc chy vòng quanh thế gii đ các tân sĩ quan có cơ hi tiếp xúc vi các quc gia khác.

Khóa tôi,  hc xong năm th hai cui năm 1957 vào lúc quan h gia chính quyn VNCH và Pháp tr nên căng thng, Hi quân Pháp gi tr chúng tôi v Sài gòn.

Tôi được b nhim đến Hi Vân Hm Hát Giang (HQ 400). Vài tháng sau chuyn qua H Tng Hm Đng Đa (HQ 03). HQ 03 sp sa đi Subic Bay, mt căn c sa cha tàu bè ca Hm đi 7 Hi quân Hoa Kỳ đ đi tu b.

Tháng 6 năm 1958, tàu còn Subic Bay, tôi được lnh thuyên chuyn đến Trung Tâm Hun Luyn Hi Quân ti Nha Trang (TTHL/HQNT). Trung tâm hun luyn này do Hi quân Pháp xây ct năm 1952  đ đào to binh sĩ Hi quân gm sĩ quan và thy th các ngành chuyên nghip đ làm vic vi Hi quân Pháp, và va được chính thc chuyn giao cho Hi quân Vit Nam. Trường SQHQ là mt trong nhng trường thuc TTHL/HQNT.  Tháng 10 /1958 tôi đến đơn v mi. Lúc đó trường đang hun luyn khóa 8 SQHQ. Vit ng được dùng làm chuyn ng  thay vì dùng ch Pháp như các khóa trước. Cun “Danh t Khoa hc” Pháp ng - Vit ng ca giáo sư Hoàng Xuân Hãn đã giúp chúng tôi nhiu trong vic biên son tài liu hun luyn. Nhưng các môn hc Hi quân cn nhiu danh t k thut hơn nên chúng tôi hết sc cht vt đánh đu vi ch nghĩa chuyên môn.

Tôi phc v Hi quân 16 năm và làm vic liên tc ti   TTHL/HQNT 13 năm, dưới quyn ca 8 trong 9 v Ch huy trưởng ca Trung tâm t ngày thành lp cho đến khi kết thúc chiến tranh (**). Tôi đến Nha Trang vi cp Thiếu úy và gii ngũ cp Trung Tá năm 1971 sau khi đc c dân biu đi din thành ph Nha Trang ti Quc hi VNCH khóa  2.

WifePhuongThaoTôi kết hôn vi Nguyn Th Phương Tho năm 1959 và lúc gii ngũ tôi có 5 người con: 2 trai, 3 gái tt c đu sinh ra và ln lên ti Nha Trang.

 

Ti Quc hi

Bn Hiến pháp Đ nh Cng hòa công b ngày 18/3/1967 n đnh t chc bu c Tng thng và Thưng ngh vin, H ngh vin vào cui năm. Hai tưng Nguyn Văn Thiu và Nguyn Cao Kỳ ra ng c trong mt liên danh tng thng - phó tng thng và đc c nhim kỳ 1967-1971. Ông Kỳ chu đng phó cho ông Thiu vi li ha ca ông Thiu giao Quc hi cho Kỳ kim soát. Kỳ đnh dùng Quc hi xây dng thế chính tr cho mình, nhưng sau  đó Thiu đã khéo léo ly hết quyn ca Kỳ. Vào cui nhim kỳ 1967-1971 Thiu nm chc hành pháp trong tay và đàn em ca Thiu  trong Quc hi cũng ln áp nh hưng ca Kỳ.

Ti Quc hi tôi gia nhp khi đi lp Dân Tc Xã Hi (DTXH) . Khi DTXH gm hai nhóm chính tr: Dân Tc và Xã Hi. Nhóm  Xã Hi thành lp trong pháp nhim 1967-1971 gm các đng viên Vit Nam Quc Dân Đng (VNQDĐ) do dân biu Phan Thip cm đu và mt s dân biu đc lp có khuynh hưng Pht giáo và mt vài dân biu khác trong vùng Sài gòn, Gia Đnh như bác sĩ H Văn Minh, nhà báo H Ngc Nhun … Nhóm Xã Hi chng khuynh hưng đc tài ca tng thng Thiu .

Nhóm Dân Tc gm các dân biu đưc giáo hi Pht giáo ng h. Giáo hi Pht giáo ty chay cuc bu c quc hi năm 1967, nhưng quyết đnh tham d cuc bu c năm 1971 và giúp 19 dân biu đa s  gc min Trung vào quc hi, trong đó có tôi đc c ti th xã Nha Trang. Hai dân biu uy tín nht là Lê Đình Duyên và Lý Trưng Trân.

Hai nhóm Xã Hi và Dân Tc là nòng ct ca khi đi lp DTXH gm 29 dân biu. Trong khi còn có các dân biu thuc nhóm tưng Dương Văn Minh như H Ngc Nhun, H Văn Minh, Nguyn Hu Chung, Lý Quý Chung và 3 dân biu đc lp: Trn Văn Tuyên Sài gòn, Đinh Xuân Dũng Phan thiết và Trn Cao Đ Vũng Tàu .

       Lúc đu, giáo hi Pht Giáo đnh ng h Lê Đình Duyên làm trưng khi. Duyên là con trai ca bác sĩ Lê Đình Thám, ngưi chn hưng phong trào Pht giáo ti min Trung trong thp niên 1930. Các nhà lãnh đo Pht giáo như Thưng ta Thích Trí Quang, Thích Thin Minh và hu hết các nhà lãnh đo Pht giáo đương thi đu do chương trình chn hưng ca bác sĩ Thám đào to .

Nhưng sau cùng các v lãnh đo Pht giáo ng h lut sư Trn Văn Tuyên  làm trưng khi. Tuyên sinh năm 1913 ti tnh Tuyên Quang, Bc Vit, phía bc Hà Ni 128 km. Ông gia nhp  VNQDĐ năm 16 tui,và sau khi tt nghip c nhân lut ti Hà Ni ông đưc b nhim tri huyn ti tnh Tuyên Quang. Nhưng ông t chc sm v  Hà Ni dy hc ti trưng trung hc tư thc Thăng Long. Ông Võ Nguyên Giáp đang dy S ti đó và hai ngưi quen biết nhau. Nhưng hai ngưi đi theo hai con đưng chính tr khác nhau và tr thành đch th nhau cho đến năm1975, Giáp tr thành k chiến thng, Tuyên chết trong tù. Tuyên là mt trong nhng nhân vt ký tên vào bn Tuyên ngôn Caravelle năm 1960 (2) kêu gi tng thng Ngô Đình Dim ci t và b ông Dim cm tù.

Sau khi Dim b lt đ, ông Tuyên tr thành Phó th tưng cho Th tưng Phan Huy Quát. Nhưng ch trong 4 tháng (tháng 2 đến tháng 6- 1965), Quát không chu ni áp lc ca quân nhân t chc trao quyn cho các ông tưng. Tuyên tr v hành ngh lut sư, sau đó đưc bu làm th lãnh Lut sư đoàn. Ông ra ng c dân biu nhim kỳ 1971-1975 và đc c ti Saigon – Gia Đnh đi din hai Qun 1 & 3.

Quyết đnh ng h ông Tuyên làm trưng khi DTXH là mt quyết đnh chính tr khôn khéo ca giáo hi Pht giáo. Tuyên đã gíúp gi cho khi đi lp không tan r trưc nhiu lc xâu xé. Trưc hết, tng thng Thiu không mun làm vic vi đi lp mà ông cho là thân Cng; th hai là n lc ca cng sn đn nhp vào đ thao túng; và sau cùng Hoa Kỳ không có mt chương trình giúp xây dng dân ch vì mc tiêu ca Hoa Kỳ vào thi gian đó là chm dt chiến tranh và rút quân.

Trong nhim kỳ 1967-71 Thiu  gt b nh hưng chính tr ca Kỳ. Trong nhim kỳ 2 (1971-75) Thiu chn ông Trn Văn Hương đng phó. Hương là mt giáo sư trung hc, nguyên hi trưng Hi Hng Thp T Vit Nam và có thi làm Đô trưng Sài gòn. Ông Hương có uy tín vi nhóm Liên trưng, gm các cu hc sinh các trưng Trung hc ln   Nam b. Trong cuc bu c tng thng năm 1971,  liên danh Thiu – Hương  ra tranh c mt mình vì vào phút chót c hai ng c viên Dương văn Minh và Nguyn Cao Kỳ đu rút tên. Tuy nhiên vi s ng h ca Hoa Kỳ, ông Thiu vn theo đưng li cng rn.

       Lp trưng ca khi DTXH đi vi cuc thương thuyết ti Paris là đt đưc mt tha ưc chính tr da trên nguyên tc dân tc t quyết đ nhân dân min Nam t chn ly chế đ chính tr ca mình. Nhưng Tuyên biết s vic không đơn gin như vy. Ông nghi ng chương trình thương thuyết ca tng thng Nixon và b trưng Ngoi giao Henry Kissinger. Năm 1972 ông Ronald Reagan có công vic riêng tt qua Sài gòn đến thăm Tuyên đ đáp l chuyến thăm ca Tuyên năm 1965 ti Sacramento. Năm 1965 Tuyên là Phó th tưng đi công cán và ông Reagan đang làm thng đc bang California. Trong mt bui hp Khi Tuyên cho biết ông Reagan hi theo ý ông thì nên chm dt cuc chiến Vit Nam bng cách nào. Qua câu chuyn vi ông Reagan Tuyên có cm tưng Hoa Kỳ s đi đến mt tha ưc chm dt chiến tranh bt li cho VNCH. Khi DTXH ng h lp trưng ca tng thng Thiu là không chp nhn mt tha ưc không có điu khon buc quân đi Bc vit phi rút v min Bc cùng mt lúc vi quân đi Hoa Kỳ và đng minh.

Tuy nhiên dưi áp lc ct vin tr đi đôi vi li ha ca tng thng Nixon s can thip quân s mnh m - nếu Hà ni vi phm tha ưc tung quân đánh min Nam - Thiu  min cưng đng ý ký Hip đnh Paris ngày 27/1/1973. Hip đnh không bt buc quân đi Bc Vit rút quân.

Trưc Tết Nguyên Đán Quý Su, nhm ngày 2/2/1973 khi DTXH tuyt thc trưc thm quc hi phn đi Hoa Kỳ ký kết hip đnh Paris. Tuyên nói Hip đnh này s làm min Nam mt vào tay cng sn. V mt thc tế, còn nưc còn tát, Tuyên thuyết phc hai bên thi hành nghiêm chnh Hip đnh, cho rng đó là cách duy nht đ cu min Nam. Do đó khi DTXH ng h và đng ra thành lp Lc lưng Th ba tham gia Hi đ